Postęp nowoczesności

W początkach XX wieku produkcja rękodzielnicza nadal się rozwijała. Zachowywano tradycyjne metody, jednocześnie wpisując się w ramy przemysłu. Działo się to, z nielicznymi wyjątkami, bez rozgłosu i prestiżu odpowiednich do kulturowej i ekonomicznej rangi rękodzieła.

Długo uważano, że los rzemieślników jest przesądzony. Nie widziano dla nich miejsca w nowej rzeczywistości, bowiem w perspektywie nowoczesności rzemiosło jawiło się jako pozbawione większego znaczenia, postrzegane jako archaiczna pozostałość dawnych epok – średniowiecza lub, w najlepszym wypadku, renesansu. Taki pogląd przesłonił prawdziwe gospodarcze i społeczne wymiary rzemiosła i jego wartości.

W Europie coraz większy nacisk kładziono na małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). Ekonomiści i socjologowie nadal próbują określić europejski system gospodarczy stosując to kryterium. To podejście nie uwzględnia jednakże faktu, że rzemieślnik, choć stanowi niewielką jednostkę systemu gospodarczego, jest nieodzownym jego składnikiem wnosząc istotny wkład do gospodarki i społeczeństwa.

Rzemiosło odrodziło się z popiołów masowej produkcji i standaryzacji, odpowiadając na wymagania zmieniających się gustów i wartości. Ma też nowe oblicze wykorzystując możliwości jakie daje współczesna technologia, w tym technologia informacyjna. Na przykład, industrializacja miała zupełnie zmienić oblicze budownictwa poprzez wykorzystanie prefabrykatów. I tak zresztą w pewnym stopniu się stało. Jednak zwiększył się zarazem  poziom profesjonalizmu w rzemieślniczej sferze wytwórczości. Powstały też nowe zawody rzemieślniczej natury w tych obszarach gdzie obsługa maszyn wymaga wyobraźni, precyzji i indywidualnego podejścia, a więc tych umiejętności, które cechują rzemieślnika.

Jeżeli spojrzymy na imponujące zjawisko odradzania się i rewitalizacji historycznych centrów europejskich miast, to zobaczymy, że tak jak były one w przeszłości, tak nadal są naturalnym obszarem działania rzemieślników. Dzięki tej ciągłości tradycji zasób dawnej wiedzy i umiejętności nie został zaprzepaszczony, jest on twórczo wykorzystywany dzięki nowym technologiom wpisując się w ramy nowoczesności.

To spojrzenie ułatwia zrozumienie procesu integracji tradycyjnego rzemiosła z wieloma sektorami współczesnej gospodarki. Skłania do rewizji koncepcji kładącej nacisk na rolę małych i średnich przedsiębiorstw, gdyż nie oddaje ona w pełni złożonych interakcji pomiędzy wieloma podmiotami czynnymi w sferze produkcji, pomijając w szczególności rolę rzemieślników prowadzących samodzielnie własną działalność. Powinniśmy szukać takiego sposobu opisu procesów zachodzących we współczesnej gospodarce, który nie przesłoni roli i rangi rzemiosła, gdyż jest ono ściśle związane ze zmianami jakie w niej zachodzą.

Również pojęcie „dystryktu przemysłowego”, które podkreśla regionalną obecność ważniejszych gałęzi przemysłu w wielu europejskich obszarach, powinno się otworzyć na kluczową rolę rękodzieła w tworzeniu i rozwijaniu społecznego i ludzkiego kapitału. Jest to czynnik kluczowy rozwoju regionów Europy tak wczoraj jak i dziś, co najlepiej widać w tych lokalizacjach gdzie działalność rzemieślnicza jest czynnikiem tworzącym więzi społeczne i kształtującym unikalny charakter danego miejsca.

Przedyskutujcie następujące kwestie w grupie warsztatowej:

[bullet_list icon=”play” indent=”10px” style=””]

• Dlaczego postrzeganie rzemieślnika jako postaci z minionej epoki utrzymywało się tak długo?
• Jakie są powody dla których przemysł nie zdołał zastąpić wiedzy i umiejętności rzemieślników, a ich wkład jest nadal niezbędny do rozwoju przemysłu?

[/bullet_list]