Wypełnianie ubytków w drewnie
Masy szpachlowe stosuje się do wypełniania szpar i pęknięć w drewnie. Ogólna zasada jest taka, żeby nie wypełniać zbyt dużych ubytków szpachlą, ponieważ wraz z naturalną zmianą objętości drewna w miarę upływu czasu ma ona tendencję do odrywania się. Dlatego też istotna jest ocena tego, które szpary należy wypełnić szpachlą, a które wklejonymi kawałkami drewna. Są różne typy wypełniaczy i różne sposoby ich przygotowania i użycia, zależnie od powierzchni danego przedmiotu, tego czy znajduje się wewnątrz, czy na zewnątrz jak drzwi czy okna. Omówimy tu kilka typów preparatów najczęściej używanych do szpachlowania w pracach stolarskich i renowacyjnych.
Szpachla kredowo-klejowa z dodatkiem gipsu bolońskiego – jest wykorzystywana przez zawodowych konserwatorów. Jest to wysokiej klasy specjalistyczny środek uzyskiwany z połączenia gipsu bolońskiego z klejem zwierzęcym (w jednym z wariantów jest to klej biały). Szpachli tej powinno się używać przed nakładaniem powłok wykończeniowych, jej wytrzymałość zależy od ilości użytego kleju – jego nadmierna ilość spowoduje trudności w szlifowaniu. Masę wypełniającą miesza się miękką szpachelką na kawałku marmuru, płytki ceramicznej lub malowanego drewna dodając odpowiedniego pigmentu, żeby nadać jej kolor planowanego wykończenia. Masa nie może być zbyt miękka ani zbyt gęsta, bo wtedy trudno będzie ją zaaplikować. Jeżeli jest zbyt gęsta można ją rozcieńczyć odrobiną wody. Kiedy szpachla jest już gotowa, uzupełnia się nią dziury i pęknięcia, zwracając uwagę, by dobrze wypełniła ubytki, a nadmiar substancji usuwa się szpachlą. Po wyschnięciu należy wyszlifować powierzchnię wzdłuż słojów, używając papieru ściernego o średniej granulacji (120/150). Operację należy powtórzyć, jeżeli wypełniacz skurczy się podczas suszenia.
Szpachla syntetyczna. Prawdopodobnie najpowszechniej używana w renowacji szpachla prefabrykowana, zwykle można ją dostać w sklepach z drewnem lub farbami. Powinno się ją nakładać przed fazą wykańczania. Mieszankę przygotowuje się dodając do szpachli wody i kolorowych pigmentów. Jeżeli chcemy, żeby masa uzyskała większą lepkość możemy dodać do niej odrobinę kleju winylowego, co jednak utrudni szlifowanie. Masę należy dobrze wymieszać, aż do uzyskania gładkiej substancji o średniej gęstości. Następnie wypełnia się nią ubytki, po czym pozostawia aż do zupełnego wyschnięcia. Następnie szlifuje się powierzchnię drewna papierem ściernym o średniej granulacji (120/150). W razie konieczności należy powtórzyć całą procedurę.
Szpachla przygotowana w warsztacie. Dobry wypełniacz można zrobić samemu na stanowisku pracy. Potrzebne są drobne trociny, najlepiej z tego samego rodzaju drewna z jakiego pochodzi poddany renowacji mebel, syntetyczna masa szpachlowa, odpowiednie pigmenty i klej. Wymieszaną masę powinno się nakładać przed fazą wykańczania. Procedura przygotowania jest następująca: przygotuj mieszaninę pół na pół z trocinowym wypełniaczem (jeżeli rezultat nie jest zadowalający, można zmienić proporcje), dodaj pigment i klej w ilości koniecznej by szpachla wiązała lecz nie zbyt dużo gdyż w takim wypadku szlifowanie będzie trudne. Wypełnij masą ubytki i pozostaw do wyschnięcia.
Szpachla woskowa. Jest to masa na bazie wosku, w postaci pałeczek o różnych kolorach, dzięki czemu można jej używać do różnych typów drewna. Z takiej pałeczki odcina się potrzebną ilość, następnie ogrzewa w palcach, do momentu, w którym masę można swobodnie formować. Po rozmiękczeniu uzupełnią się szpachlą szpary i ubytki, a nadmiar usuwa się szpachelką, po czym wyciera się powierzchnię miękką bawełnianą szmatką. Wypełniaczy woskowych należy używać jedynie do uzupełniania ubytków, które pojawiają się już w końcowej fazie wykańczania. Nie powinno się ich używać zamiast szpachli syntetycznej. Warto pamiętać, że prawdziwy kolor szpachli widać, kiedy jest ona mokra. Po wyschnięciu barwa się zmieni, po czym powróci do pierwotnego stanu podczas wykańczania, np. utrwalaczem, szelakiem czy woskiem.
